جامعیت و کمال دین از دیدگاه علامه طباطبائی (ره)

با توجه به گستردگی امر پژوهشی جامعیت وکمال دین در رساله مورد نظر سعی شده است تا با رعایت اختصار بخش های مهمی که به نظر می رسد، در ضمن سه بخش و هشت فصل مورد تحقیق وبررسی قرار گرفته است. فصل اول از بخش یکم، دربردارنده کلیات است که شامل مبادی تصوری مسأله و توضیح واژگان کلیدی تحقیق را در بر می گیرد. فصل دوم: از بخش یکم رساله، به روش دین پژوهی علامهs پرداخته و روش های درون متون دینی، برون متون دینی و جمع درون و برون متون دینی را شامل می شود. وی غالباً در پاسخگویی مسائلی، مانند: موضوع مذکور از روش جمع درون و برون متون دینی بهره جسته است. بخش دوم رساله مشتمل بر دو فصل است. فصل اول: به ارائه دلیل عقلی بر جامعیت و کمال دین از دیدگاه ایشان ناظر است. وی با دلیل عقلی جامعیت و کمال دین را به اثبات رسانده است. فصل دوم: به ارائه دلیل نقلی با تمسک به آیات و روایات و نظریات برخی مفسران، نظریه اعتدالی دین را به اثبات رسانده و به ردّ نظریه های حداکثری و حداقلی از دین اهتمام ورزیده است. بخش سوم رساله، دربردارنده چهار فصل است. فصل اول: به اثبات جامعیت دین در عرصه خداشناسی، راهنمای شناسی(نبوت) و ضرورت نبوت از دیدگاه عقل و نقل نظر داشته، و در نهایت اثبات معاد و شناخت او را از طریق آموزه های دینی امکان پذیر تلقی نموده است. فصل دوم: به اثبات جامعیت و کمال فقه از طریق احکام ثابت و متغیر در قوانین پرداخته با این توضیح که ایشان درباره قوانین، معتقد به یک سلسله احکام ثابت که براساس فطرت انسان ها است، در هر زمان و شرایط بدون هیچ گونه تغییر و تبدیل که در روند زندگی بشر حکم فرما است می باشد. و سلسله ی دیگری از قوانین که با تغییر اوضاع و شرایط زندگی انسان ها قابل تغییر است، که ایشان تشخیص مصادیق این گونه از قوانین و احکام را، بر عهده (ولی فقیه) و متخصصان اموردینی می داند. فصل سوم: به تعالیم دین در عرصه ی اخلاق نظر داشته و ایشان منشأ اخلاق را آموزه های دینی دانسته با این توضیح که ایشان معتقد است؛ بشر بدون آموز ه های دینی قادر به اقبال به سوی فضایل اخلاقی و ادبار از رذایل اخلاقی و زشتی ها نخواهد بود. در نهایت راه تهذیب اخلاق را، تکرار عمل صالح می داند. فصل چهارم: به بررسی آموزه های دینی در عرصه های علوم(تجربی، طبیعی، انسانی) اشاره نموده. وی معتقد است، آموزه های دینی به طور مستقیم، این گونه علوم را در خود نگنجانیده بلکه در راستای فراگیری علوم مفیدی که به گونه ی در زندگی دنیوی و اخروی بشر ناظر است متون دینی و تاریخی اسلام امر به وجوب فراگیری آنها نموده است. که در این جهت آیات و روایات فراوانی گویای این مطلب است و بیان دین در این موضوع نیز از جامعیت و کمال برخوردار است.